مله گاله(پژوهشی در تاریخ یک روستا)

مراسم ختم و تشییع جنازه در منطقه کوهمره از دوران باستان تا کنون تلفیقی از باورهای کهن ایرانی و آیین‌های اسلامی را نشان می‌دهد. در دوران باستان، ساکنان این منطقه آیین‌های تدفین خاصی داشتند که متأثر از باورهای

طبیعت‌پرستی و سپس دین زرتشت(گبرها) بود. پس از ورود اسلام به ایران، آیین‌های تدفین در کوهمره دگرگون شد و رسوم اسلامی جایگزین روش‌های پیشین گردید.

از اوایل قرن گذشته و بر اساس سنت‌های رایج در این منطقه، مراسم تشییع و ختم با حضور گسترده اقوام و آشنایان از روستاهای مختلف برگزار می‌شد. در این مراسم پذیرایی با سرو غذا مرسوم بود که هزینه‌های سنگینی بر خانواده داغدار تحمیل می‌کرد. همچنین انجام مراسم جداگانه برای سوم، هفته و چهلم متوفی با پذیرایی ویژه از دیگر رسوم رایج بود.

در سال‌های اخیر، با ابتکار طوایف مختلف کوهمره و با برگزاری جلسات عمومی،با حضور بزرگان و ریش سفیدان، تغییراتی در شیوه برگزاری این مراسم ایجاد کرده اند. این تغییرات با هدف کاهش هزینه‌های سنگین برای خانواده‌های داغدار و همسو کردن مراسم با موازین شرعی انجام شده است. بر این اساس توصیه شده که از پذیرایی با غذا خودداری شده و به جای آن به پذیرایی با خرما، شیرینی، چای یا آب بسنده شود. همچنین از برگزاری مراسم جداگانه برای سوم، هفته و چهلم خودداری شده و مراسم عمومی در روز تشییع برگزار می‌گردد.

از دیگر تغییرات ایجاد شده، توصیه به عدم حضور گسترده افراد برای عرض تسلیت و جایگزینی آن با تماس تلفنی یا ارسال پیام تسلیت در فضای مجازی است. همچنین توصیه شده که سنگ قبر متوفی ساده انتخاب شده و از خرید سنگ‌های گران‌قیمت خودداری گردد. از انجام حرکات خارج از عرف و عقل مانند تیراندازی در مراسم نیز خودداری می‌شود.

این تغییرات با استناد به روایاتی از امام صادق(ع) که غذا خوردن در خانه مصیبت‌زده را از رفتارهای جاهلیت دانسته‌اند، توجیه می‌شود. این تحولات با استقبال برخی از خانواده‌های منطقه روبرو شده و برخی خانواده‌ها به طور کامل از پذیرایی با غذا خودداری کرده و مراسم را فقط به روز تشییع محدود نموده‌اند.

امروزه در کوهمره، مردگان در قبرستان‌های عمومی دفن می‌شوند و مراسم ترحیم به عنوان یکی از مهم‌ترین آیین‌های اجتماعی و مذهبی منطقه شناخته می‌شود. تلفیق باورهای کهن با آیین‌های اسلامی در این منطقه مشهود است، به طوری که استفاده از سنگ‌قبرهای منقش به نمادهای باستانی مانند جوغن (حفره‌های آیینی) در کنار نام اهل‌بیت و آیات قرآن، نشان‌دهنده تداوم فرهنگی در این منطقه است.
تهیه کننده‌ - محمود بخشی