🔍 هویت و پیشینه
اسماعیل جهانخواه از پژوهشگران برجسته فرهنگی، تاریخ‌نگار محلی و فعال محیط‌زیست در منطقه کوهمره فارس است. او با تمرکز بر مستندسازی تاریخ شفاهی، فرهنگ ایلی و مسائل زیست‌محیطی این منطقه، نقشی مؤثر در حفظ میراث فرهنگی و طبیعی کوهمره ایفا می‌کند. فعالیت‌های او عمدتاً در وبلاگ شخصی‌اش با عنوان «کوهمره دیار خوبان» منتشر می‌شود که محفلی برای اشتراک‌گذاری تحقیقات، مقالات و دلنوشته‌های مرتبط با این منطقه است.
📚 *فعالیت‌های پژوهشی و فرهنگی*
*۱. تاریخ‌نگاری و مستندسازی فرهنگی*
- ثبت تاریخ آموزش و پرورش کوهمره: جهانخواه در مقاله‌ای با عنوان «نام‌آوران تأثیرگذار کوهمره در عرصه تعلیم و تربیت» به بررسی نقش معلمان پیشکسوت مانند ملک محمد جهانخواه (از اولین معلمان عشایر) و سید عبدالله حسینی رچی (بنیان‌گذار نمایندگی آموزش و پرورش کوهمره سرخی) پرداخته است. این مقاله بر پایه مصاحبه با ریش‌سفیدان و اسناد محلی تدوین شده است.
- نقد آثار فرهنگی: او در نقد کتاب «فرهنگ واژگان و گنجینه گویش مردم کوهمره» تألیف دکتر علی مدد نوروزی، با تحلیل علمی و منصفانه، به دفاع از ارزش این اثر به‌عنوان مرجعی برای مطالعات زبان‌شناسی ایلی پرداخته و تأکید کرده که این کتاب تنها به گویش جروقی محدود نیست، بلکه تمامی لهجه‌های کوهمره (سرخی، جروق، نودان) را پوشش می‌دهد.
*۲. فعالیت‌های محیط‌زیستی*
- جهانخواه به‌عنوان دغدغه‌مند طبیعت، مقالات متعددی درباره حفاظت از حیات‌وحش و جنگل‌های منطقه نوشته است. او در برنامه‌های پاکسازی طبیعت و کمپین‌های فرهنگی مشارکت فعال دارد و توسط همولایتی‌ها به‌عنوان «فعالی بی‌ادعا و خستگی‌ناپذیر» توصیف شده است.
- در یکی از یادداشت‌هایش با عنوان «طریق دلنوازی»، بر ضرورت تبدیل‌شدن هر فرد به «محیط‌بان طبیعت» تأکید کرده و فعالیت‌هایش را نه یک افتخار، بلکه وظیفه‌ای شرعی و میهنی می‌داند.
*۳. وبلاگ‌نویسی و فرهنگ‌سازی*
- وبلاگ «کوهمره دیار خوبان» زیر نظر او و با همکاری محمود بخشی به‌عنوان بستری برای انتشار سفرنامه‌های میدانی از روستاهای کوهمره، معرفی مشاهیر گمنام منطقه (مانند شهدا، معلمان و ریش‌سفیدان) و نقد کتاب‌های مرتبط با تاریخ و فرهنگ ایلی فعالیت می‌کند.
🌟 *جایگاه اجتماعی و تقدیرها*
- تمجید همولایتی‌ها: شخصیت‌هایی مانند سالار اسفندیاری (نواده ملا مهدی سرخی) و مهندس همت علی رفیعی در پیام‌های خود، او را به‌عنوان «فرهنگی فرهیخته» و «نگهبان حقیقت تاریخ کوهمره» ستوده‌اند.
- تأثیرگذاری در جوانان: مقالات او الهام‌بخش نسل جوان برای مشارکت در پروژه‌های محیط‌زیستی و ثبت تاریخ شفاهی منطقه شده است.
📖 *مهم‌ترین آثار و نوشتارها*
۱. «نام‌آوران تأثیرگذار کوهمره در عرصه تعلیم و تربیت»: تحلیل نقش معلمان در توسعه آموزشی منطقه از دوره محمد بهمن‌بیگی (پدر آموزش عشایر) تا امروز.
۲. نقد تخصصی بر کتاب «فرهنگ واژگان گویش کوهمره»: دفاع از جامعیت این اثر در پوشش لهجه‌های سه‌گانه منطقه و رد ادعای محدودبودن آن به گویش جروقی.
۳. سفرنامه‌های میدانی: توصیف روستاهای کمترشناخته‌شده مانند کراج و ثبت خطرات محیط‌زیستی تهدیدکننده آنها.
*جمع‌بندی: راوی چندبعدی هویت کوهمره*
اسماعیل جهانخواه با ترکیب پژوهش تاریخی، فعالیت زیست‌محیطی و نقد فرهنگی، سه‌گانه‌ای منحصربه‌فرد خلق کرده است که:
- تاریخ شفاهی آموزش و پرورش منطقه را از خطر فراموشی نجات می‌دهد.
- گویش‌های درحال‌نابودی کوهمره را در پیوند با مطالعات آکادمیک قرار می‌دهد.
- حفاظت از طبیعت را به‌عنوان بخشی از هویت ایلی تبلیغ می‌کند.
آثار او در وبلاگ [کوهمره دیار خوبان](https://kouhmarehdiyarkhoban.blogfa.com) برای عموم قابل دسترسی است.
ای دل ساده برگرد.........در ازای شرطین کوچکی از کره دوشاب محلی گنجشگها را از اطراف انگورها وبادمها دور کن که قند و روغن شهردروغی بیش نبوده است.