به تازگی حاصل سالها پژوهش و بررسیهای جناب «صفرعلی مهری» به صورت کتابی تحت عنوان «ملهگاله در گذر زمان» به چاپ رسیده که شامل چندین گفتار دربارهی روستای ملهگاله است.
برای کسانی که فرهنگی ارجمند، آقای «صفرعلی مهری» را از نزدیک میشناسند شوق و روحیهی پژوهشگرانهی ایشان در حوزهی روستای زادگاهشان کاملا آشنا است و کتاب مذکور حاصل همین علاقه و تحقیقات میباشد. با وجود عدم دسترسی به منابع مکتوب و یا اسناد تاریخی ایشان سالها مصرانه به پژوهش دربارهی ابعاد مختلف این روستا کردهاند و نتیجهی آن کتاب حاضر است.
کتاب ملهگاله در گذر زمان مشتمل بر هشت گفتار و مقدمه و مؤخره است. در گفتار ابتدایی نمایی اجمالی از منطقهی کهمره و خصوصیات تاریخی و زبانشناسانهی آن ارائه شده که با توجه به هدف نویسنده که مبنی بر تمرکز روی یک روستای مشخص در منطقهی کهمره بوده است این قسمت از کتاب طرحی کلی دارد. البته که نظر به انشقاق گویش کهمرهای از زبان پارسی میانه و مشابهتهای قابل توجه با پهلوی نیاز است پژوهشهای زبانشناسانهی مفصلی در ارتباط با این گویش صورت پذیرد.
در گفتارهای بعدی از جغرافیای روستای ملهگاله، وضعیت طبیعی و گیاهی روستا و مناطق اطراف، صنایع دستی و ملزومات معیشتی مردم در تاریخ روستا و اعتقادات آیینی اهالی صحبت شده است که اطلاعات قابل توجهی از روستا به خواننده ارائه میشود. حفظ و مکتوب کردن اطلاعات شفاهی و مشاهدات نویسنده از این نظر شایستهی تقدیر است که به هیچ گونه منبع مستندی در اختیار پژوهشگر نبوده و تنها با تکیه بر جمعآوری و طبقهبندی اطلاعات به صورت میدانی قدم در این راه گذاشته شده است. نویسنده در این زمینه به بررسی زیستِ پیشینیان روستا و مکتوب کردن زندگیهای در معرض فراموشی پرداخته که شایستهی تامل و تقدیر است.
گفتاری مفصل در کتاب دربارهی نَسَبشناسی خانوادههای روستا آمده که از سالها پیش موضوع پژوهشهای نویسنده بوده است. این قسمتها که عمدتا شامل نمودارهای شجرهنامه است برای اهالی روستا جذابیت دوچندانی دارد و به نظر میرسد مخاطب این قسمت مردم محلی باشند.
آقای صفرعلی مهری با تهیه و طبع این منابع به صورت کاملا مدوّن دست به تألیف دیباچهای بر روستای ملهگاله زده است. توجه به این موضوع که روستای مورد بحث حتی در روزگار فعلی نیز فاقد بسیاری از امکانات معیشتی و فرهنگی است سختی و ارزش کار را روشن میکند. خوانده شدن مباحث مطرح شده در کتاب برای نسلهایی که گذشتهی خود را در روستای زادگاهشان، زیر درختهای بلوط، جاگذاشتهاند قطعا دلگرمکننده خواهد بود.
برای آقای مهری آرزوی سلامتی و موفقیت دارم و امید است با تحقیقات چنینی فرهنگها و زبانها و زیستهای فراموششدهی مناطق مختلف جمعآوری شوند.
اسفند ١۴٠٢، دکتر فاضل نوروزی